KUNST IS GEESTELIJK BROOD
n.a.v Kunst van Hemel en Aarde
Wessel Stoker
Introductie Wat verstaan we onder spiritualiteit? Spiritualiteit is een geestelijke levenshouding en betreft levensoriëntatie; het zoeken naar transformatie van het innerlijk en van de relaties met mens, wereld en (meestal ook) met God of het goddelijke. Naast seculiere, is er religieuze spiritualiteit. Om die laatste gaat het hier. Een andere term is religie in ruime zin opgevat als betrokkenheid op een laatste werkelijkheid, religie wordt hier breder opgevat als de georganiseerde religie. (bekijk, met het lezen desgewenst de PowerPoint van Stoker, als pdf, die deze tekst illustreert)
1.Vervaging van het religieuze beeld in de Westerse cultuur. Vergelijk een icoon, Rembrandt, Rouault, Arnulf Rainer (Christus 1987), Marlene Dumas, Kendell Geers, Derk Thijs.
2. Religieuze kunst zie je vandaag in musea of in de kerk (als kerkelijke kunst), of soms ook bij mensen thuis. Hedendaagse religieuze kunst is doorgaans minder herkenbaar. Wat is religieuze kunst eigenlijk? Voor kerkelijke kunst is dat doorgaans duidelijk: kunst die onderdeel is van het godsdienstig ritueel of onderdeel is van de kerkruimte (Christ in Glory, Conventry cathedral (Sutherland); Matisse: Chapelle du Rosaire in Vence. Maar als je in het museum of op een tentoonstelling bent, dan is het niet altijd duidelijk of een schilderij religieus is. Is dat een zaak van de kunstenaar? Is het omdat een afbeelding een religieus gebeuren geeft te zien? Is het een zaak van wisselwerking van kijker en schilderij? (Friedrich)
3. 20e eeuwse (en hedendaagse) schilderkunst: Voorbeelden van religieuze kunst Kandinsky, Spiritualiteit van innerlijkheid (radicale immanentie): Dame in Moskau, 1912 en Schwarzer Fleck I, 1912; Komposition VI, 1913 (Improvisatie Zondvloed 1913) Rothko, Spiritualiteit van de stilte (radicale transcendentie): Light, Earth and Blue 1954; Rothko Chapel (jaren ’60). Warhol The last Supper (Dove) 1986 (een spirituele business kunstenaar) (immanente transcendentie) Kiefer, Spiritualiteit van het concrete (immanente transcendentie) : ZimZum 1990.
Tot besluit Beelden krijgen pas hun religieuze karakter in het gebruik door een gemeenschap (Glyn Williams, Pieta). Passen Kandinsky’s schilderijen goed in een ruimte van een theosofische gemeenschap? Rothko in een kapel van interreligieuze dialoog en Warhols The Last Supper (Dove) 1986.