Ogentroost en Duivelsoog: Van Jan van Eyck tot Hiëronymus Bosch.            

Drs. Cees Tromp                  

In de vijftiende eeuw toen in Italië de Renaissance ontstond brak er ook een grote bloei aan voor de kunst in de Nederlanden.  De schilders van toen beleefden een ongekende vreugde aan de dingen in hun tastbare werkelijkheid. Zij  schilderden in olieverf en voerden deze techniek op tot een duizelingwekkende volmaaktheid. Zo registreert Jan van Eyck, de schilder van het Gentse altaarstuk Het Lam Gods , met uiterste precisie elk detail. Al die details zijn bovendien betekenisdragende elementen die verwijzen naar een geestelijke werkelijkheid. Men zegt van deze beroemde schilder dat hij de dingen van deze wereld beschouwde " met de microscoop en tegelijkertijd met de telescoop."

Naast van Eyck komen Rogier van der Weyden, Dirk Bouts en Hans Memling ter sprake. Zij zijn de schilders van schone landschappen en schone kunst.

Zo niet Hiëronymus Bosch.

Hiëronymus Bosch is een van de meest intrigerende en raadselachtige schilders ter wereld.  Maar zijn schilderijen onthulden, in tegenstelling tot zijn voorgangers de duistere spanning van vrees en pessimisme, die vaak de onderstroom vormde van de serene vroomheid van die eeuw. Met een ongeëvenaarde verbeeldingskracht schildert hij  landschappen vol duivelse monsters, zoals in zijn Drieluik met de hooiwagen. Daarin laat hij zien dat onze wereld  een krankzinnige wereld is vol hebzucht en geweld waarin de mens in zijn bestaan wordt bedreigd voornamelijk door eigen toedoen. Met zijn koortsige verbeelding inspireerde hij ook schilders die na hem kwamen zoals Pieter Breugel.

Cees Tromp, studeerde theologie en kunstgeschiedenis en is docent Christelijke Beeldtaal aan de Theologische Academie van de Educatieve Faculteit te Amsterdam