Salafisme en Islam, verbieden of tolereren?

Of nog iets anders?  Om te oordelen moet je kennis vergaren en wat is handiger dan te luisteren naar iemand die het Salafisme heeft bestudeerd (zie HIER)  en vanuit een gecombineerde Islamitische en Nederlandse achtergrond dit fenomeen ook kan toelichten.  Een dertigtal belangstellenden beantwoordde de oproep om zich te laten informeren over de betekenis van het Salafisme. Aan de spreker en vervolgens leider van het debat haddebn we een goede bekende. Hij verzorgde een avond van de Islam serie in het afgelopen seizoen (ZIE HIER) en toen, net als nu toonde hij zich een sterk debater, die goed inspeelt op vragen en helder zijn kijk op zaken verwoordt.

Salafisme komt van SLF, dat betekent “vrome voorgangers”, waarmee bedoeld wordt de eerste drie generaties van de Islam, dus Mohammed, zijn kinderen, kleinkinderen en volgelingen die generatiegenoten waren. Zij dronken a.h.w. uit een en dezelfde bron die Mohammed had aangeboord (of gehoord) en beschreven.  El Bouch vergeleek deze salafi met de discipelen van Jezus.  De bron is de Koran en dat is dus het onwijzigbare woord van God. Hoe zij de lessen van Mohammed, de teksten van de Koran, interpreteerden en toepasten is de leidraad voor hoe je die uitspraken en teksten ook vandaag nog moet toepassen, ofwel het normatieve geloof.

stevig debat!Toen de Islam zich verspreidde kwam het in contact met andere culturen en  filosofieën. Moslims namen soms concepten over uit die andere culturen. Door de eeuwen heen heeft dit geleid tot reacties, terug naar het zuivere geloof van de salafi, de vrome voorgangers. Het Salafisme is dus een terugkerend fenomeen.

Het hedendaags Salafisme is ook zo´n herijking op het geloof van de salafi als reactie op `moderne` vermengingen met andere culturen.  El Bouch noemde een aantal voorbeelden waaronder het kolonialisme van de 19^de en 20^ste eeuw,   de olievondsten, welvaart er van en en strijd er om, de door VS en andere landen opgedrongen (pseudo)democratie, het overdragen van het concept van  natiestaten op de niet westerse gebieden  en het failliet van de Europese ideologieën (El Bouch refereerde hier aan het Palestijns Israëlische conflict).

Fuad El Bouch in debatHet Salafisme wordt gekenmerkt doordat volgers de beginselen van de Islam strikt volgen (zie cursus Islam uit 2015-2016; LEES HIER) volgens de interpretatie van de salafi. Moderne theologische interpretaties zijn dus uit den boze, want zoals El Bouch opmerkte: “Je zult verbaasd zijn over de onderwerpen die toen al aan de orde kwamen”,  ofwel hij impliceerde dat de koran, sunah en hadith antwoord geven op alle vragen van alle tijden.  Maar desondanks is Salafisme niet te definieren. Iemand kan aan alle kenmerken voldoen en zich niet als salafist afficheren en een ander noemt zich salafist, maar drinkt ook op zijn tijd een borrel. Het gevolg is dat je het Salafisme wel kunt willen verbieden, maar je kunt het niet voldoende omschrijven om het te verbieden.

De salafisten kun je grofweg in drie groepen onderverdelen:

• Puristen, die zijn apolitiek, maar wel gehoorzaam aan het bewind waaronder ze vallen. Ze zijn wel missionair, maar vooral door voorbeeldig te leven.
• Politico’s zijn activistisch en dat kan tot uiting komen in het meedoen in bestuur en parlement van een land.
• Jihadi Salafisten willen een Islamistische staat volgens model van de salafi’s creeren en daarvoor zo nodig geweld gebruiken. Dit geweld is echter alleen gerechtvaardigd in een overwegend islamitisch land.

Het Salafisme in Nederland concentreert zich rond een vijftal moskeeën in Utrecht, Den Haag, Amsterdam en Eindhoven. Maar de stroming vindt geleidelijk meer ingang in andere lokaties. Ondanks bezwaren van de AIVD en andere kenners (o.a. Salafisme vermindert integratie en isoleert aanhangers van de NL maatschappij) kun je ook vaststellen dat de salafistische moskeeen mensen juist afhouden van geweld, van isoleren en gezagsgetrouwheid stimuleren.

El Bouch benadrukte dat het ogenschijnlijk strikter gelovig  worden van de jongere generaties moslims in Nederland, zowel bekeerlingen als “terugkeerlingen” juist typisch een teken is van integratie. De Nederlander wil zijn individualiteit tot uitdrukking brengen en een deel van de moslims doet dat door, tegen de opvoedingslijn van ouders in, te kiezen voor een strictere islam.

De discussie concentreerde zich rond de thema’s “geloof” , geweld, integratie.  Het was een verrijking in het debat dat ook enkele deelnemers in het debat een islamitische, althans niet-christelijke achtergrond hadden.

In de discussie werd het spanningsveld aangetipt tussen de puristen, politica’s en met name de Jihadi’s. In hoe verre worden de “strijdlustige” Jihadi’s getemperd c.q. gecorrigeerd door de vrome/geweldloze puristen binnen de Salafistische groepering. El Bouch zei dat intern en binnen de muren van de moskee er veel discussie is en pogingen worden gedaan om geweldloosheid en vredelievendheid te stimuleren. De autochtone Nederlanders horen echter weinig van dit geluid. Wellicht te weinig?

Naar aanleiding van een vraag over Soenieten en Shiieten. Salafisten zijn altijd Soenieten en Alafieten zijn Shiieten. Daarnaast bestaan nog veel meer stromingen, net zoals binnen het Christendom. Uiteraard denken de leden van iedere stroming dat zij de echte islam vertegenwoordigen en de anderen ketters zijn. Waar hebben we dat vaker gezien?

De dialoog gaat verder ….Ik ben er van overtuigd, dat de deelnemers in het debat veel wijzer zijn geworden t.a.v. het Salafisme.  Of allen ook gerustgesteld werden mbt de wezenlijke vredelievendheid van de boodschap van het Salafisme is een geheel andere kwestie.  Dan blijkt ook dat een sterke debater als El Bouch  ertoe kan leiden dat aanwezigen pas later, op weg naar huis, bedenken dat ze op bepaalde punten hadden moeten doorvragen. Oefening baart kunst! Nog vaker debatteren over een belangrijke kwestie als samenleven met elkaar.

 

Jan Willem D.M. Henfling

 

Terug naar programma pagina