Religie en zingeving in literatuur en kunst

Het onderwerp van de lezing is de zoektocht naar betekenis in Europese, met name Nederlandse, post-traditionele literatuur en de afstemming van spiritualiteit en erotiek in het denken en schrijven in de filosofie en de literatuur. Wie de bijbel als een geschiedenisboek leest loopt in het onderlinge gesprek en het dagelijkse leven stuk op de tegenstrijdigheden in de verschillende gecanoniseerde boeken.

Als verzameling van verhalen, waarvan de oudste teruggaan op een twee millennium v.C. in Mesopotamië, die steeds opnieuw bewerkt werden doorgegeven zijn ze in feite literair van karakter en gaan ze over element van het verhevene, dat wat ons te boven gaat. In een gedicht van Kopland over hoe de jonge Bach met een onnavolgbaar gemak het orgel bespeelt lijkt het alsof het geen handen waren die speelden, wordt iets verwoord van een omkering. Niet zozeer dat jij aan het zoeken en vinden bent, maar dat je gevonden wordt door dat wat je zoekt. Een leraar in de school van de wijsheid is een vriend die zich samen met anderen betrokken weet op iets wat hen overstijgt en zo met elkaar verbindt, zoals de kunstenaar dat ook doet. Hij brengt het andere, het vreemde in, en zo zorgt voor noodzakelijke onrust die ons helpt de verstarring in oude gewoontes tegen te gaan en de geest levendig te houden.

Em. Prof. dr. Johan Goud (1950) studeerde theologie en filosofie aan de Vrije Universiteit (Amsterdam), met enkele kortere verblijven in Tübingen en Leiden. Hij promoveerde in 1984 aan de universiteit van Leiden met een proefschrift over Karl Barth’s dialectische theologie en de ethische filosofie van Emmanuel Levinas .Van 1999 tot 2009 was hij bijzonder hoogleraar in vrijzinnige godsdienstfilosofie en van 2009 tot 2015 hoogleraar Religiewetenschappen en Zingeving in literatuur en kunst aan de Universiteit Utrecht. Verder was hij gastdocent aan de Universiteit Leiden en Groningen en de Protestantse Theologische Universiteit (PThU) te Kampen. Gedurende zijn gehele loopbaan was hij tevens predikant in de remonstrantse gemeenten van Eindhoven (1984-1990) en Den Haag (1990-2015). Zijn partner is de filosofe en beeldhouwster Gaila Pander. Zijn publicaties zijn onder meer: ‘God als raadsel. Peilingen in het spoor van Levinas, 1992, Een kamer in de wereld: religieus eclecticisme en de theologie’ (Utrecht 2000), ‘Op het kruispunt van kunst en religie’ (Leuven 2008). ‘Ons verhaal is uit: over religie en literatuur, Dostojewski en Grunberg’ De wereld als poppenkast, 2010